Ontwerpprincipes Keten

De contentketen is ingewikkeld, zeker als het de digitale contentketen betreft. Het is al moeilijk genoeg de huidige contentketen te analyseren, laat staan een toekomstbestendige keten te ontwerpen. Om een goed zicht te krijgen op de keten is het lezen van de verkenning "Ketensamenwerking in het Onderwijsveld" (Kool & Bekkers, 2009) absoluut de moeite waard. Misschien kent iedereen dit onderzoek al, maar ik was 'm nog niet eerder tegengekomen...  In dit onderzoek worden ontwerpprincipes van de keten genoemd.

Ketenkenmerken

Ketens zijn horizontale relaties tussen autonome organisaties. Geen van de organisaties heeft de formele bevoegdheid om andere organisaties haar wil op te leggen. Volgens Kool en Bekkers hebben ketens drie kenmerken:

1. Ketens zijn dynamisch
2. Er ontbreken klassieke hiërarchische verhoudingen 
3. Ketens hebben een complex karakter (belangen kunnen onduidelijk of tegengesteld zijn, partijen hebben de beschikking over uiteenlopende hulpbronnen als informatie en financiën en er is sprake van een continu spanningsveld tussen autonomie en afhankelijkheid.

Ontwerpprincipes

Wil je een gedegen (content)keten opzetten zijn er een aantal ontwerpprincipes waar van uitgegaan moet worden. Kool en Bekkers noemen de volgende 12 ontwerpprincipes:

1. In de keten is sprake van onderkenning van autonomie en wederzijdse afhankelijkheden
2. In de keten is sprake van een gezamenlijk erkende maatschappelijke opgave die te hand genomen moet worden
3. In de keten is sprake van (bereidheid tot) samenwerking
4. In de keten is sprake van vertrouwen tussen de ketenpartners
5. In de keten is sprake van onderkenning van multirationaliteit 
6. In de keten zijn afspraken gemaakt om de uitwisseling van informatie te faciliteren (formalisatie) 
7. In de keten is standaardisatie een belangrijke opgave 
8. In de keten is de regie belegd bij ketenregisseurs
9. In de keten is sprake van een flexibele informatie-infrastructuur 
10. In de keten is de ontwikkeling van nieuwe initiatieven een gefaseerd traject 
11. In de keten is er consensus over de verdeling van de kosten en baten over de ketenpartners.

In het onderzoek wordt dieper ingegaan op de afzonderlijke principes. In grote lijnen is vertrouwen een heel belangrijk principe. Daarnaast moet er gestandaardiseerd worden: standaardiseer wat moet en niet wat kan.

Stand van zaken juni 2011

Ik heb het idee dat op dit moment de ontwerpprincipes wel duidelijk op het netvlies staan, maar dat een aantal principes nog niet uit de verf komen.

Zo is de standaardisatie is nog een heikel punt [7]. De scholen willen de keten rond en met de Entreefederatie bouwen, terwijl op dit moment het daadwerkelijk koppelen van Entree aan uitgevers nog niet echt soepel verloopt.

Enige frustratie rond de Entree-koppeling en het toevoegen van nieuwe procedures (de zogenaamde 'Sanitycheck') door uitgevers begint overigens wel de kop op te steken bij de ROC6-scholen: er is een continu spanningsveld tussen autonomie en afhankelijkheid [1]

Het hele ketenregieverhaal [8] moet nog op poten gezet worden, terwijl over de verdeling van kosten en baten [11] nog niet echt gesproken is.

Ondanks een overlegcyclus van meer dan een jaar, ontwerpen en testen blijft de contentketen een houtje-touwtje verhaal waarin tot nu toe het federatieve model niet de plaats krijgt die het verdient. Laten we hopen dat dit najaar de scholen hun vraag in het saMBO-ICT traject duidelijk kunnen definiëren, zodat we in februari  helder zicht hebben op een contentketen die problemen oplost in plaats van creëert.